Johfra

Franciscus Johannes Gijsbertus van den Berg, Rotterdam 1919 – Dordogne 1998.

Als kunstschilder werd Johfra vooral bekend door de schilderijen van de dierenriem die hij voor een posteruitgave in opdracht van Verkerke Reproducties vervaardigde en die wereldwijd werden verkocht.

Op de Haagse academie van beeldende kunsten maakte hij kennis met het werk van Leonardo da Vinci. Da Vinci zou, evenals Barok en de natuur, een levenslange bron van inspiratie voor hem zijn.

Zijn schilderijen en tekeningen zijn voornamelijk surrealistisch van voorstelling en ze zijn te plaatsen in het genre fantastisch realisme. Hij werkte in een tijdsgewricht waarin kunstcritici en conservatoren van musea vooral belangstelling hadden voor vernieuwende kunstuitingen. Johfra schilderde, net als zijn eerste echtgenote Angele Thérèse Blomjous (Diana vandenBerg) realistisch, met veel symboliek, en met de toepassing van de schildertechniek van oude meesters. Hoewel critici het er unaniem over eens waren dat hij kon schilderen vonden ze zijn werk niets, niet vernieuwend en controversieel. Citaat uit de oorlogsjaren; ‘het geheel is onfris, zelfs in de erotiek die in de glazige naakten tot uitdrukking komt’. De slechte recensies hadden echter een averechtse uitwerking. Publiek was nieuwsgierig en veelal enthousiast. Dit was als een rode draad door zijn leven.

Zijn techniek van schilderen was in zijn tijd ongebruikelijk. Een veelal monochrome onderschildering werd gemaakt waarbij hij zich volledig kon richten op compositie, vorm, licht en schaduw. Na droging werden verschillende transparante olieverflagen aangebracht. Een tijdrovend proces omdat elk glacis grondig moet drogen voordat een volgende laag kan worden aangebracht. Door deze werkwijze wordt het licht gereflecteerd op de nog zichtbare onderschildering waardoor het schilderij een ongekende helderheid krijgt. Een effect wat sterker wordt naarmate de tijd verstrijkt en het glacis transparanter wordt. Eerst op zijn latere leeftijd vindt deze werkwijze brede navolging.

Johfra heeft goede en minder goede tijden meegemaakt. Vooral minder goede in de eerste jaren in Frankrijk waar hij met zijn tweede echtgenote Els de Jonge en kunstenares (Ellen Lorien) naar toe emigreerde. In Frankrijk werd zijn werk niet gewaardeerd. Maar ook goede tijden door de verkoop van de posters die Verkerke Reproducties van zijn werk maakte, het succes van tentoonstellingen en de verkoop van zijn werk in Nederland en daarbuiten.

Naast ongeveer 1000 schilderijen heeft Johfra ruim 2000 tekeningen en 140 aquarellen gemaakt. Zijn omvangrijk oeuvre is ook te danken aan zijn tweede echtgenote Els de Jonge die de zakelijke beslommeringen van hun leven als kunstenaar voor haar rekening nam.

Johfra || Zelfportret als faun